یکشنبه غم انگیز Gloomy is Sunday: آهنگی که باعث خودکشی صدها نفر شد!

یکشنبه غم‌انگیز Gloomy Sunday، نام آهنگی ست که توسط پیانیست و آهنگساز مجارستانی رژو شرش Rezsó Seress  ساخته و در سال 1933 منتشر شد.  رژو شرش Rezso Seress موسیقی دان مجارستانی و خانه به دوشی بود که یک سال پس از آنکه معشوقه اش به خاطر نداری رهایش کرد. او پشت پیانو نشست تا به درخواست دوستش برای ترانه او آهنگی بسراید. بالای دفترچه نت خود نوشت : تقدیم به معشوقه قهر کرده ام ...

رژو شرش Rezsó Seress 

عنوان شعر اصلی، جهان رو به پایان Vége a világnak است که در مورد ناامیدی ناشی از جنگ بود و پایان آرامش دعا برای گناهان مردم می‌باشد. شاعر لازلو جاور اشعار خود را برای این آهنگ با عنوان یکشنبه غمگین (Szomorú vasárnap) سرود، که در آن شخصیت می‌خواهد پس از مرگ معشوق خود به خودکشی دست بزند. شعرهای جدیدتری برای این آهنگ منتشر شد و محبوبیت بیشتری نسبت به نسخه اولیه آن که تقریباً فراموش شده بود، کسب کردند. 

رژو شرش Rezsó Seress آهنگساز یکشنبه غم انگیز

این آهنگ مجارستانی 83 سال قبل نوشته و ساخته شده است و تا سه سال پس از آن شهرت زیادی نداشت. در این آهنگ گویی روحی از توهم و خوف دمیده شده. به طوری که یک افسانه ی مردمی می گوید بسیاری از مردم پس از گوش دادن به این آهنگ اقدام به خودکشی کرده‌اند. همچنان با گذشت 83 سال این صدا موی بر اندام شنونده راست میکند‍! این آهنگ با نام “خودکشی مجاری” نیز شناخته میشود. این ترانه حتی توسط آزادی طلب ترین رسانه ها چون BBC و دیگر رسانه های آمریکایی و اروپایی غیر مجاز محسوب میشوذ.

خودکشی با آهنگ یکشنبه غم انگیز

در دهه 1930 گزارش های مطبوعاتی وجود دارد که بیش از 100 خودکشی در مجارستان و ایالات متحده پس از گوش دادن این آهنگ اتفاق افتاده است.

نخستین بار ماموران پلیس بوداپست در فوریه سال 1936هنگام تحقیق روی پرونده خودکشی یک کفاش به نام جوزف کلر به قدرت عجیب این آهنگ پی بردند. آنها پس از تحقیقات دریافتند که فرد فوت شده، به جای وصیت نامه یا متنی که دلیل خودکشی خود را توضیح دهد، کاغذی با چند بیت شعر نوشته است. آنها گمان کردند که این ترانه برای جوزف کلر، خاطرهای شخصی را تداعی میکرده است.

آمار خودکشی پس از گوش دادن آهنگ یکشنبه غم انگیز

پس از مرگ جوزف کلر، خودکشی های دیگری در مجارستان اتفاق افتاد که در تمام آنها رد پای آهنگ یکشنبه غمگین وجود داشت. بعضی از درگذشتگان، شعر این ترانه را به جای وصیت نامه از خود باقی گذارده و بعضیها نیز پیش از مرگ به تأثیر این آهنگ بر تصمیمشان به خودکشی اشاره کرده بودند.

خبر رسید که دو نفر در دو شهر مختلف ( بدون اینکه از دیگری خبری داشته باشند) از نوازندگان دوره گرد خواسته بودند تا یکشنبه غمگین را ( که حالا مشهور شده بود ) برایشان بنوازند و سپس خود را خلاص کرده بودند!

سوژه عاشقان شکست خوردهای که دسته دسته خود را می کشند، برای روزنامه ها جذاب بود؛ تا روزی که ماهیگیران،جنازه دختری 14 ساله را ازعمق دانوب بیرون کشیدند که مثل همیشه در مشتش کاغذی پنهان بود. اما این بار، بر خلاف همیشه، اطرافیان دخترک گواهی دادند که او هرگز عاشق نشده است.

اندکی بعد نیز پیرمردی 80 ساله خود را از طبقه هفدهم ساختمانی به پایین پرت کرد. شاهدان گفتند که او موقع پریدن یکشنبه غمگین را میخوانده است. آنها گفتند که پیرمرد تا لحظه آخر به خواندن ادامه داد و صدایش تنها زمانی قطع شد که مغزش روی زمین پاشید!

با مشهور شدن آهنگ در اروپا، خودکشیهای مرتبط با آن نیز به خارج از مرزهای مجارستان سرایت کرد.

خواننده آهنگ یکشنبه غم انگیز Gloomy is Sunday

ترانه و آواز یکشنبه غم انگیز اولین باردر سال 1935 توسط خواننده مجار پال کالمار Kalmar Pal به زبان مجارستانی اجرا شده است. این شعر برای اولین بار به انگلیسی در سال 1936 توسط هال کمپ و با اشعار سام لوئیس ضبط شد.

سالها بعد به زبان انگلیسی ترجمه شد و توسط خواننده آمریکایی دیاماندا گالاس Diamanda Galas بازخوانی شد. خواننده زنی که صدایی مردانه دارد. بحق اجرای دیاماندا بسیار موثر تر از نسخه اصلی از آب درآمد. او اکنون 61 سال سن دارد.

 
بیلی هالیدی خواننده یکشنیه غم انگیز

این آهنگ در بیشتر مناطق انگلیسی‌زبان جهان پس از انتشار یک نسخه به خوانندگی بیلی هالیدی در سال 1941 مشهور شد. شعر لوئیس مربوط به خودکشی بود، و شرکت ضبط کننده آن را با عنوان «آهنگ خودکشی مجارستانی» توصیف کرد. 

این آهنگ بیش از هفتاد بار توسط خوانندگان مختلف به زبان‌هایی غیر از مجاری بازخوانی شده‌ است.

خودکشی عجیب آهنگساز یکشنیه غم انگیز

شِرِش در ژانویه? 1968 در بوداپست در 68 سالگی اقدام به خودکشی کرد؛ او از پنجره? اتاقش به بیرون پرید، اما زنده ماند. سپس در بیمارستان خود را با سیم خفه کرد. نیویورک تایمز در آگهی فوتِ او از واقعه? خودکشیِ او به «یکشنبه? غم‌انگیز» تعبیر کرده ‌است. 

مزار رژو شرش Rezsó Seress آهنگساز یکشنبه غم انگیز

شِرِش برای موفقیتش به‌ خاطر آهنگ «یکشنبه? غم‌انگیز» شکایت می‌کرد که باعث افزایش ناراحتی او شده، چون می‌دانست دیگر نمی‌تواند موفقیتی مانند آن کسب کند و برای موج خودکشی ‌ای که ایجاد کرده بود مورد نکوهش قرار می‌گرفت.

متن آهنگ یکشنبه غم انگیز Gloomy is Sunday

یکشنبه? غم‌انگیز است، ساعات من سرشار از بیخوابی است
عزیزترینم، سایه‌هایی که با من زندگی می‌کنند بی شمارند،
گل‌های کوچک سفید هرگز بیدارت نمی‌کنند،
نه در جایی که الهه‌ای سیاه از اندوه تورا گرفته است.
فرشته‌ها به برگرداندن تو نمی‌اندیشند،
آیا خشمگین می‌شوند اگر من به پیوستن به تو فکر کنم؟

یکشنبه? غم‌انگیز

یکشنبه و سایه‌هایش غم انگیزند؛ و من تمامش را می‌گذرانم.

من و قلبم تصمیم گرفتیم که همه چیز را تمام کنیم،
بزودی شمع‌ها و دعاهایی ناراحت‌کننده اینجا خواهند بود.
نگذار ضجه زنند، بگذار بدانند که من به این رفتن خوشحالم.
مرگ رؤیا نیست برای کسی که مرده است، با مرگ تو را در آغوش می‌کشم.
با آخرین نفس روحم، تو را تقدیس خواهم کرد.

یکشنبه غم‌انگیز

رؤیا بود، من فقط رؤیا می‌دیدم.
بیدار شدم و تو را درخواب دیدم که در عمق قلبم جای داری.
عزیزم، امیدوارم که رویایم هرگز تورا آزار ندهد،
قلبم به تو می‌گوید که چقدر دوستت دارم

فیلم یکشنبه غم انگیز

در سال 99 کارگردانی آلمانی، فیلمی با داستان تخیلی از افسانه های مجارستانی را جعبه طلسم بودن این آهنگ ساخت.

فیلم یک‌ شنبه غم‌انگیز Gloomy Sunday — A Song of Love and Death فیلمی آلمانی و مجارستانی به کارگردانی رولف شوبل محصول سال 1999 است. گرچه فیلم بر روی یک مثلث عاشقانه با پیامدهای غم انگیز تمرکز دارد، اما دارای پس زمینه تاریخی قوی است که در مجارستان و جنگ جهانی دوم می گذرد. این فیلم بر اساس رمان نیک باروک است که توسط رولف شیبل نوشته و کارگردانی شده و به داستان آهنگ یکشنبه غم انگیز می پردازد.

در خلاصه داستان فیلم آمده است: 
پیرمردی آلمانی به نام هانس ویک (بکر) همراه با همسر سالخورده اش بعد از گذشت نیم قرن به رستورانی در بوداپست سر می‌زند. او هنگام صرف ناهار از نوازنده می‌خواهد تا آهنگی قدیمی را بنوازد، چند لحظه بعد با دیدن عکس زنی بر روی پیانو دچار حمله قلبی شده و می‌میرد. عکس متعلق به دختر زیبایی به نام ایلونا (ماروزسن) بود که در زمان جنگ با همکاری مرد مهربانی به نام لاسلو (کورل) و پیانیست جوانی به نام آندریش (دیوروسینی) رستوران را اداره می‌کردند و...

بیشتر بدانید : آهنگ غم انگیزی که باعث خودکشی افراد بسیاری شد!

بیشتر بدانید : آهنگ عجیب و غمگینی که خیلی ها با گوش دادن آن خودکشی کردند!

 

تهیه و ترجمه: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
اختصاصی سیمرغ